Anatomija i fiziologija bubrega i mokraćnog sustava
Ljudski mokraćni sustav je sustav organa koji kod ljudi formira, akumulira i izlučuje urin. Sastoji se od para bubrega, dva mokraćovoda, mokraćnog mjehura i uretre/mokraćne cijevi.
Bubrezi - upareni organ koji se nalazi ispod dijafragme sa svake strane kralježnice. Bubreg je parenhimski, najsloženiji organ i osnovni organ mokraćnog sustava. Njegova strukturna i funkcionalna cjelina su nefroni koji u procesu stvaranja urina pružaju sve osnovne funkcije nekog organa. Tu spadaju: regulacija i ravnoteža vode i elektrolita u tijelu; zadržavanje vitalnih tvari poput bjelančevina i glukoze; održavanje acidobazne ravnoteže; izlučivanje metaboličkih produkata, filtriranje i uklanjaje otpadnih tvari iz krvi, toksine, lijekove; regulacija krvnog tlaka, proizvodnja hormona.
Bubrežne čašice i bubrežna zdjelica. Bubrežne čašice su cjevastog oblika i ulijevaju se u bubrežnu zdjelicu. Na nju se, na mjestu gdje je bubreg uleknut, nastavlja mokraćovod, tanka cijev koja povezuje bubreg s mokraćnim mjehurom. Bubreg je građen od kore i moždine. Moždinu (medulu) oblikuju tvorbe nalik piramidama načinjene od bubrežnih kanalića, koje su međusobno odvojene izdancima bubrežne kore (korteksa). Njihovi vrškovi (papile) obavijeni su bubrežnim čašicama (calices renales) i usmjereni koncentrično pa se slijevaju u bubrežnu nakapnicu (pelvis renalis), koja prelazi u mokraćovod.
Mjehur (vesica urinaria, grčki - cistis) je šuplji mišićni organ koji služi za akumuliranje i izlučivanje urina i nalazi se u šupljini zdjelice. Mokraćni mjehur ima dvije osnovne funkcije. Gotovo cijelo vrijeme mokraćni mjehur miruje i, puneći se, u sebe prima mokraću stvorenu u bubrezima.To je funkcija pohrane urina. Kapacitet normalnog mokraćnog mjehura je oko 450-500 ml urina. Kad volumen urina u mjehuru dosegne njegov kapacitet i kad dođe do adekvatnog porasta tlaka u mjehuru, on se prazni i tada nastaje akt mokrenja. To je funkcija ekspulzije urina. Ima oblik tetraedra, ali nakon punjenja postaje sferičan. Mjehur se nalazi u šupljini zdjelice a simfiza stidne stijenke nalazi se ispred nje. Nepunjeni mjehur ne strši iznad zgloba stidne stijenke; snažno ispunjeni mjehur diže se iznad njega.
Uretra/mokraćna cijev je upareni cjevasti organ kroz koji mokraća iz mokraćnog mjehura izlazi van, a njezina duljina ovisi o spolu. Kod muškaraca je duga i uska (22-24 cm i širine do 8mm). Kod žena je kraća i šira (5 cm).
Kod muškaraca pored mokraće kroz mokraćnu cijev izlazi i sjeme (sperma) prilikom ejakulacije.
Glavne funkcije ljudskog mokraćnog sustava
Bubrezi obavljaju niz funkcija:
- izlučivanje metaboličkih produkata, stranih spojeva, viška iona i vode u obliku urina iz tijela;
- regulacija krvnog tlaka;
- sintetiziraju faktor rasta stanica - eritropoetin
- tvore neke biološki aktivne tvari (bradikinin, prostaglandini itd.);
- reguliraju acidobaznu ravnotežu i ionski sastav krvi;
- regulaciju volumen izvanstanične tekućine.
- Glavna funkcija uretre/mokraćne cijevi: kontinuirano izlučivanje urina iz bubrežne zdjelice u mokraćni mjehur.
- Funkcija mokraćnog mjehura:
- akumulacja/pohrana urina;
- kontrola količine urina u mokraćnom mjehuru;
- izlučivanje urina iz tijela.